گزارشی از یک تشخیص3.
گاو بروان سوئیس 6 ساله متعلق به یک گله شیری با میانگین تولید 7800 کیلو در هر دوره شیرواری به دلیل استفراغ غیر عادی که به درمان نیز پاسخ نداده به درمانگاه ارجاع گردیده. گاو 8 ماه آبستن بوده و یک هفته پیش از مراجعه دچار بی شتهایی و استفراغ شده. در معاینه اولیه درمانگر قبلی به سهولت قادر به سند گذاری به درون شکمبه با سند های کوچک بوده ولی با سند های بزرگ تر ممکن نبوده. گاو با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی تحت درمان قرار گرفته. گاو از نظر پروردگی (کاندیشن) و رفتار عمومی غیر معمول می باشد، بی قرار بوده و اشتها متوسط است. دمای بدن 38.7 ، سرعت ضربانات قلبی 72 بار در دقیقه، سرعت تنفسی 24 تنفس در دقیقه است. دام فاقد انقباضات شکمبه ای بوده و دندان قروچه نیز دارد. گاو یونجه را به راحتی بلع نموده ولی به فوریت پس از پر شدن دهان بر می گرداند که این وازنش شامل عق زدن ، ترواش بزاقی و آویزان شدن غذا از دهان در یک دوره حدوداً 30 دقیقه ای است(تصویر 1).
این نشانه ها همراه با سرفه های مکرر و آواگری است . بزاق کف آلود و قطعاتی از غذای نسبتاً جویده شده که در آخور افتاده دیده می شود. معاینه بالینی اعصاب راسی سر نشانه ای از اختلال نداشته و هیچ گونه عدم تعادل حرکتی و دیگر نشانه های اختلال سامانه عصبی مرکزی نیز دیده نشد. مورد لیستریوز نیز رد گردید.
یافته های خون شناسی شامل کم خونی ملایم، لوکوپنی خفیف، ازدیاد ملایم ازت خونی و کاهش کلسیم خون بوده و غلظت سدیم و فسفر خونی کمتر از حد معمول بود. با استفاده از سند معدی محتوای شکمبه ای اخذ که سبز زیتونی، با رایحه ای از کهنگی ، غیر فعال بوده و دارای غلظت کلرید بالاتر از حد معمول است (30 مول در لیتر بود).
معاینه اندوسکوپی نای فاقد یافته غیر معمولی بود . در معاینه مری سرتاسر مری بسته بود اما یک ناحیه مخاطی 10 سانتی متری به رنگ سرخ تیره تا آبی و لرد های(رسوبات) فیبریی 110 سانتی متر ازدهانه دیده شد(تصویر 2) . بزرگ شدگی مری نیز رد گردید.
نگاری در معاینه اندوسکوپی قابل مشاهده نبود. پرتونگاره های سینه ای حاکی از عادی بودن نگاری و ریه بوده.
تشخیص بالینی درمان و کالبد گشایی : تشخیص بیماری بر اساس منابع استاندارد، وازنش غیر معمول مواد غذایی بوده که همراه با بیماری های مری دیده می شود چنانکه نتایج اندوسکوپی نیز موید این تشخیص است. برای درمان دام از محلول سرمی حاوی نمک و گلوکز استفاد شد که در مجموع به میزان 10 لیتر در طی سه روز تجویز شد. همچنین آموکسیسیلین برای سه روز بطور عضلانی و کلسیم بروگلوکنات نیز تجویز گردید که نتیجه درمانی در پی نداشت.
در کالبد گشایی چسبندگی های زیادی مابین مری و بافت های مجاور آن و همچنین نای و بافتهای مجاور مشاهده شد. این ناحیه چسبندگی همچنین دارای یک آبسه به خوبی کپسول دار حاوی مواد غذایی بود(تصویر A و B3) . مخاط مری به لحاظ درشت نمود عادی بود. از نظر کالبد گشایی تشخیص عبارت از آبسه مجاور مری می باشد که احتمالاً ناشی از ضربه وارده به مری است. دیگر یافته های کالبد گشایی شامل چسبندگی بین دیافراگم و کبد و میان دیافراگم و روده ، و زخم های غیر متنفذه شیردانی در اندازه 5 و 10 میلی متر بودند.
نکته: تمایز میان استفراغ (vomiting) و وازنش غذایی(regurgitation) مبتنی برنشانه های بالینی صریح بوده زیرا که ارتباط زمانی نزدیک میان اخذ و وازنش غذا وجود داشته و غذا کمتر جویده شده و حاوی بزاق می باشد. استفراغ در نشخوارکنندگان حاوی ذرات غذایی به خوبی خرد شده و حاوی شیره شکمبه است. تشخیص تفریقی برای وازنش غذای نسبتاً جویده شده شامل شکستگی فک، بیماری های دندانی، لیستریوز، بوتولیسم، آبسه های ساقه مغز و دیگر اختلالاتی است که منجر به نشخوار می گردد. این اختلالات را می تواند با مشاهده بیمار در طی خوردن غذا رد نمود. در این بررسی دام تحت معاینات بالینی و آزمایشگاهی قابل توجهی بوده که البته سودمندی محدودی داشته اند. یافته های خون شناسی کمکی به تعیین عامل وازنش نمی نماید. اختلالات خفیف اندکی شامل کاهش فسفات خون در دام دیده می شود که می توان آن را به اتلاف بزاقی فسفر نسبت داد ؛ فسفر بزاق بطور معمول در شکمبه و روده کوچک باز جذب می شود. همینطور اتلاف بی کربنات در بزاق مربوط به اسیدوز متابولیک خفیف می باشد. نظر به اینکه علت وازنش غیر معمول معمولاً در مری ،بویژه در بخش درون سینه ای، قابل جستجو است، هدف بیشتر روش های تشخیصی تعیین ضایعات درون سینه ای ملازم با مری است. یک روش ساده عبارت ازعبور دادن سند معدی با اندازه های قطری مختلف می باشد، بطوری که در این مورد سند معدی کم قطر از مری قابل عبور بوده و لی قطرهای بزرگتر رد نمی شدند. همچنین درون بینی مری شیوه تشخیصی تایید شده ای در گاو ها می باشد. در این مورد تنها ضایعه مشهود در درون بینی مری تغییر رنگ مخاط مری و وجود رسوب فیبرین (لرد) در سطح آبسه است که حاکی از التیام ضایعه در دام است. در این دام طی ارزیابی درون بینی مری تنگ شدگی مجرای مری ناشی از آبسه دور مری مشهود نبود ، چرا که جایگاه آبسه مجاور مری بوده و تمامی مری را دربر نگرفته بود.عموماً ضایعات مجاور مری عامل وازنش غیر عادی مواد غذایی هستند که در بسیاری از مراجع معتبر دامپزشکی به آن اشاره شده و از طرفی دیگر مقوله استفراغ عوامل متنوعی دارد. تصور می شود که ضایعات مسبب تنگی در مجرای مری ناشی از ضربه های وارده به مری می باشند.
نتیجه گیری: معمولاً وازنش غیر عادی مواد غذایی در گاوها ناشی از اختلالات مری است. عوامل بروز اختلالات مری بسیار متنوع هستند و تعیین آنها امری است دشوار. بدلیل اینکه شیوه های تشخیصی چون درون بینی و پرتونگاری ممکن است اطلاعات تشخیصی روشنی را فراهم ننمایند ، لذا معاینه بالینی دقیق و استفاده از سند معدی می تواند در تشخیص بیمار با اهمیت باشد.