بیماری شاربن Anthrax
بیماری شاربن
شاربن بیماری به شدت مسری و کشنده در پستانداران و انسان بوده که بواسطه باکتری مستطیل شکل اسپورزای نسبتاً بزرگی بنام باسیل آنتراکس ایجاد می شود.
شاربن در تمامی کشورها وجود داشته و موجب تلافات حادی در نشخوا کنندگان شده و یک بیماری مشترک محسوب می شود. باسیل شاربن سموم قدرتمند که مسئول بروز نشانه های بیماری هستند تولید نموده و سبب بروز نرخ بالای تلافات می شوند. درحالی که اغلب پستانداران به بیماری حساس هستند شاربن بیماری نوعاً نشخوارکنندگان و انسان است.
بیماری نوعاً از حیوانی به حیوانی و انسانی به انسانی سرایت نمی کند . باکتری در تماس با اکسیژن تولید اسپور می نماید.
نشانه های بالینی
- مرگ ناگهانی از عمومی ترین نشانه های بیماری است(غالباً در مدت 2 تا 3 ساعت از زمانی که حالت معمول داشته) .
- گاهاً برخی از حیوانات مبتلا دچار لرزش شده، دمای بدن بالا رفته، به سختی نفس کشیده ، زمین گیر شده و پیش از مرگ دچار تشنج می شوند. این نشانه ها معمولاً در طی 24 ساعت محقق می شود.
پس از مرگ خون معمولا لخته نمی شود، خونریزی از بینی، دهان و دیگر منافذ بدن به درجاتی وجود دارد.
نشانه های بالینی در گاو گوسفند:
- مرگ ناگهانی
- سرگیجه
- تنفس دشوار
- تب
- گیج زدن
- سقط جنین
- تخلیه خونی از دهان، بینی و مقعد
نشانه های بالینی دراسب ها
- تب
- لرزش
- بی اشتهایی
- افسردگی
- دلدرد
- اسهال خونی
نشانه های بالینی در خوک و گوشتخواران
- مرگ ناگهانی
- تورم گلو
- تنفس دشوار
- بلع دشوار
تشخیص بیماری
- بر اساس نشانه های بالینی اشاره شده در بالا
- باکتری چوب کبریتی محصور با کپسول در فروتی های خونی تهیه شده از عروق سطح بدن مشهود است.
- انجام کالبد کشایی توصیه نمی شود ( در گاوی که بطور ناگهانی بدون هیچ نشانه قبلی تلف شده ) مگر اینکه نتایج آزمایشگاهی منفی باشد.
- اگر لاشه کالبد کشایی شود ، طحال متورم و مایع خونی در حفرات بدن مشهود است.
درمان بیماری
به دلیل سرعت بیماری درمان ندرتاً امکان پذیر بوده ، اگر چه دوز های بالای پنیسیلین در مراحل نهایی در برخی از همه گیری ها موثر بوده.
پیشگیری
عفونت معمولاً از طریق بلع خاک الوده ، خوراک دام یا جیره غذایی ایجاد می شود. اسپورهای باسیل شاربن در خاک بسیار مقاوم بوده و می توانند در هنگام بلع آنها حتی سالها پس از همه گیری ها موجب بروز بیماری شوند.در آب و هوای مرطوب یا در گشت و زر اسپورهای باسیل به سطح آمده و در صورت بلع یا استنشاق توسط نشخواکنندگان بیماری تظاهر می نماید.
جایی که همه گیری رخ داده لاشه ها بایستی به درستی جای گزین شوند، لاشه نبایستی باز شود(تماس با اکسیژن اجازه تشکیل اسپور با باکتری را می دهد) و دامداری تا مایه کوبی شدن مامی دامهای حساسا باید قرنطینه شود.
مایه کوبی در مناطق بومی خیلی مهم می باشد . اگر چه مایه کوبی منع از بروز یک همه گیری خواهد شد مراکز مایه کوبی گاهی در زمانی که بیماری برای سالها بروز ننموده از انجام مایه کوبی صرفه نظر می نمایند. اما چون اسپور ها برای سالهای طولانی زنده می مانند خطر بروز بیماری همواره وجود دارد.
بیماری در لیست سازمان بهداشت دامی (OIE) قرار داشته با کد 20011. و بایستی در صورت بروز به OIE گزارش شود.
معدوم سازی لاشه
لاشه و تمامی مواد همراه با آن بایستی معدم گشته و زمین بایستی ضد عفونی شود. این امر ممکن است بسیار دشوار باشد. شیوه ترجیحی در معدوم سازی عبارت از سوزاندن لاشه است. در صورت ممکن نبودن این روش بایستی لاشه را حداقل 2 متر در عمق خاک دفن نموده و آن را با آهک زنده پوشانید.
روش زیر عموماً برای سوزاندن یک لاشه 450 کیلوگرمی توصیه می شود. کندن زمین تا عمق 60 سانتی متری و فاصله داشتن لاشه تا 30 سانتی متر از هر دیواره چاله تصویر زیر. کندن شیاری 30 سانتی در طول مرکزی چاله که به میزان 90 سانت از هر طرف چاله بیرون باشد تا بعنوان مجرای ورود هوا برای آتش زیر لاشه عمل نماید(شکل زیر) . شیار و بستر چاله را با کاه پرکرده وآنرا با یک سوخت خیس نمایید(مطابق تصویر زیر).
برای دریافت مقالات دامپزشکی به وبلاگ زیر مراجعه فرمایید
