10 نکته مهم در مورد سموم قارچی(مایکوتوکسینها) موثر بر تولید گاو
10 نکته مهم در مورد سموم قارچی(مایکوتوکسینها) موثر بر تولید گاو شیری.
.gif)
1-آفلا توکسین ها تنها سموم قارچی خطرناک نیستند.
پیامدهای تولید مثلی مشهود در این مورد محتملاً نتیجه سم زیرالینون(Zearalenone) که یک سم قارچی استروژنی قوی مرتبط با شمار از پیامد های تولید مثلی است ، می باشد. آفلاتوکسین ها (Aflatoxins) ، زیرالینون، داکسی نیوانیلون(deoxynivalenol) ، توکسین T-2 ، فومونیزینها(fumonisins) واکراتوکسینA (ochratoxin A) چند سم قارچی بوده که عموماً در جیره غذایی تکمیلی ، ذرت و سیلوی ذرت وجود دارند. این سموم قارچی که به خوبی شناخته شده اند با آستانه خطر توصیه شده و اثرات مربوطه در جدول شماره 1 ارئه شده اند.
2-نشخوارکنندگان حساسیت کمی به برخی از سموم قارچی دارند و این به معنی ایمن بودن آنها نیست.
یک تصور عموماً نادرست این است که گفته می شود چون گاوها در مقایسه با دیگر گونه های اهلی حساسیت کمی به اثرات سموم قارچی دارند ، مدیریت خطر سموم قارچی اختیاری بوده یا اینکه تنها در پاسخ به تهدیدات شدید این سموم بایستی اعمال گردد. بررسی های بعمل آمده در چین و جدول شماره 1 میزان صحت این اندیشه غیر علمی را نشان می دهد.بسیاری تولید کنندگان شیر در سرتاسر دنیا تجربیاتی مشابه داشته اند، درهنگام مواجه با شیرکم قیمت یا فشار بها ،تنها بروز مشکلات ناگهانی مربوط به نرخ تلقیح، تولید شیر کم ، اسهال ، ازدیاد شمار یاخته های سوماتیک، میزان بالای وقوع بیماری هایی چون بیماری های سم یا ورم پستان و نارسایی های تولید مثلی ، برنامه های مدیریت خطرات سموم قارچی نادیده انگاشته شده اند.
3-توانمندی شکمبه در متلاشی نمودن سموم قارچی تا اندازه ای متفاوت است.
حساسیت پاین گاوها به سموم قارچی به دلیل تخریب این سموم در شکمبه است. تبدیل و تبادل زیستی سموم قارچی مختلف از طریق ریز جانداران معینی (بعنوان مثال پروتوزوآها) که ظرفیت معینی در سوخت و ساز سموم قارچی ویژه ای دارند محقق می گردد. وقتی برخی از محققین این نظریه را پیشنهاد می کنند که تخریب سموم برخی قارچه تا 90% می رسد ، تخمین بسیار گسترده و متفاوتی برای هر سم قارچی است. مطالعات متعدد نشان داده که در حضور برخی ار سموم قارچی ، ریزجانداران شکمبه تغییر یافته و فاقد ظرفیت سم زدایی مورد انتظار می شوند.
4-سموم قارچی ممکن است در برخی موارد در شکمبه بسیار مضرر باشند.
تجزیه شکمبه ای همواره جواب گوی ضررهای ناشی از سموم قارچی نیست. در مورد زیرالنون که توسط پروتوزوآها به زیرالنول آلفا و بتا سوخت و ساز می یابد ، شکل بتا نشان داده شده که یک محصول سوخت و سازی کمتر سمی است، در حالی که نوع آلفا منجر به تشکیل ترکیب استروژنیک تری در مقایسه با خود زیرالنون می شود.
|
سم قارچی |
آستانه خطر توصیه شده (ppb) |
اثرات |
|
آفلاتوکسین |
2 |
|
|
زیرالینون |
100 |
|
|
داکسی نیوالینون |
300 |
|
|
T-2 toxin |
100 |
|
|
فومونیزین |
1000 |
|
|
اوکراتوکسین A |
80 |
|
5-ظرفیت پذیرش بالاتر زمان کمی را برای شکمبه باقی می گذارد تا عمل کند.
به نظر می آید میزان تخریب زیرالنون در شکمبه به شدت در ارتباط با سطح غذای اخذ شده و در نتیجه مدت زمان نگهداری غذا در شکمبه است.بعنوان مثال گاوهای پرتولید با مصرف غذایی 26 کیلوگرم ماده خشک در روز ظرفیت پذیرش بالاتری داشته بطوری که زمان اختصاص یافته برای سم زدایی را کاهش می دهند.
6-همه سموم قارچی توسط روشهای قراردادی قابل شناسایی نیستند.
سموم قارچی مستتر ( به جهت تغییر ساختار شیمایی آنها) را با واسطه روشهای تجزیه ای متداول (HPLC,ELISA) نمی توان شناسایی نمود. در طی روند گوارشی ،ممکن است آنزیم های روده ای ممکن است موجب شکافتگی در سموم قارچی مستتر گردیده و سموم والد آزاد گردند. پس از این رهایش سموم قارچی فوق می توانند جذب گردش خون شده و مجدداً برای حیوان سمی شوند. پیشرفته ترین روش های شناسایی سموم قارچی که بطور تجاری دردسترس هستند (اسپکتروم 380) قادرند تا 380 سم قارچی و محصولات سوخت و سازی آنها را تعین نمایند که بسیاری از سموم مستتر در این جمله اند.
7- اسیدوز فعالیت شکمبه ای را تحت فشار قرار می دهد.
مشخص ترین مشکل در نشخوارکنندگان عبارت است از اسیدوز تحت بالینی یا اسیدوز حاد. این نشانگان مربوط به افت PH شکمبه غالباً در دامداری های گاوهای پرتولید پدیدار می شود، بویژه زمانی که جیره های غذایی مختل شده یا شرایط استرس زا به فلور میکروبی شکمبه آسیب رسانده و موجب آشفتگی تعادل میکروبی(dysbiosis) می گردد. فرض بر این است که در طی اسیدوز تعداد پروتوزوآها ، بعنوان یکی از مهمترین عوامل متلاشی کننده سموم قارچی ،کاهش یافته و این امر منجر به کاهش روند تجزیه سموم فوق شده و بنابر این سطح بالایی از این سموم به روده رسیده و اثرات سمی را اعمال می نماید.
8-عوامل متعددی می توانند توانایی شکمبه در متلاشی ساختن سموم قارچی را مختل کنند.
جدول شماره 2 عوامل متعددی را که بر روند متلاشی سازی سموم قارچی در شکمبه تاثیر گذار هستند بیان می دارد. بسته به وضعیت موجود عوامل ذیل چه به صورت جداگانه و چه باهم می توانند منجربه ظهور مقادیر زیادی از سموم قارچی شده و به حیوان آسیب برسانند.
جدول شماه 2: عوامل بازدارنده ، غیر فعال شدن سموم قارچی در شکمبه
|
عامل |
شرح |
|
تولید بالا |
ظرفیت پذیرش بالا زمان لازم برای سم زدایی را کاهش می دهد. |
|
متلاشی شدن نسبی یا نامطلوب |
محصولات سوخت و سازی بسیار سمی در شکمبه آزاد می شود. |
|
سموم قارچی مستتر |
افزایش زیست فراهمی سموم قارچی والدی |
|
سموم قارچی متعدد در شکمبه |
ریزجانداران ظرفیت متلاشی سازی پایینی دارند |
|
اسیدوز |
اختلال تعادل میکروبی منجر به پایین آمدن ظرفیت متلاشی سازی سموم قارچی می شود. |
9- محافظت از رویارویی با گستره وسیعی از سموم قارچی سپری است دربرابرتهدیدات ناشی از سموم مربوطه.
شماری از کپک ها که عموماً در طبیعت موجود هستند تولید سموم قارچی مضرری می نمایند که به سلامتی و کارآیی گاو های شیری آسیب می رساند. گرو های مختلفی از سموم قارچی به لحاظ ساختاری از یکدیگر متفاوت می باشند. لذا در این موارد تنها بکار گیری از برنامه های مدیریتی مقابله با افلاتوکسینها کافی نبوده و بایستی برنامه نیرومندی که متشکل از چندین شیوه راهبردی یا الگوهای عملی به منظور مقابله با گستره وسیعی از سموم قارچی متفاوت است اعمال گردد.
10- مدیریت خطر سموم قارچی در 3 مرحله.
مدیریت نیرومند مقابله با خطر سموم قارچی مراحل متعددی دارد که عبارت است از : شناسایی، پیشگیری و ملایم سازی . ازمایشهای تجزیه ای منظم ترکیبات سازنده جیره غذایی و سیلو می تواند کمک موثری در شناسایی خطرات نهفته و پنهانی باشد که دامها را تحدید می نماید. مدیریت خوب بر سیلو به منظور ممانعت از رشد بیش از حد مجاز کپک ها و بنابر این پیشگیری از تولید سموم قارچی مورد نیاز است. استفاده منظم از غیفاعل کننده های سموم قارچی قابل احمال نیست. اعمال یک مدیریت مناسب در خصوص کنترل خطر سموم قارچی به منظور اجتناب از افت غیر قابل پیشبینی و تثبیت در روند تولید گله های پر تولید ضروری است.