خوگیری،سازش آب و هوایی و سازگاری با تنش حرارتی در گاو شیری.
حیوانات دارای سازوکارهای مقابله ای تکامل یافته ای به منظور کاستن از اثرات تنش های محیطی بر روی سامانه های زیستی خود هستند. این پاسخ ها را اصطلاحاً خوگیری، سازش آب و هوایی و سازگاری نامند. بر اساس تعریف، خوگیری عبارت است از پاسخ رخ مونی (فنوتیپی) متناسبی که توسط حیوان به عامل تنش زای اختصاصی در محیط داده می شود. در حالی که سازش آب و هوایی عبارت است از پاسخی متناسب به چندین عامل تنش زای محیطی که بطور همزمان وجود دارند( مانند دما، رطوبت و دوره های نوری) . سازگاری شامل تغییرات توارثی است که در طی چندین نسل مواجه با محیط های ناسازگار پدیدار گشته. عموماً و بدشواری حتی به عنوان یک نمونه در تحت شرایط معمول محیطی تنها یک متغییر در حال تغییر را می توان یافت. بنابر این یک حیوان نوعاً در تحت فرایند سازش آب و هوایی نسبت به تغییرات محیطی است. فرآیند های خوگیری و سازش آب و هوایی بواسطه محیط القای می شوند و بعنوان تغییری رخ مونی(فنوتیپی) و نه زاد مونی(ژنوتیپی) مورد توجه هستند و درصورت حذف عامل تنش پاسخ حذف می گردد. خوگیری و سازش آب و هوایی در جهت بهبود بهنگامی حیوان نسبت به محیط عمل می کنند. در بسیاری از موارد پاسخ با واسطه تغییرات ناگهانی محیطی همچون تنش گرمایی یا سرمایی القای می گردد. در مثال های دیگر پاسخ خوگیری بواسطه تغییرات فصلی آهسته دوره های نوری یا دیگر نشانگان همچون چرخه ماه به راه می افتد بطوری که این امر به حیوان اجازه می دهد تا وقوع تغییر در محیط را که منتهی به سازگاری های خوگیری فصلی در عایق سازی (ضخیم شدن پوشش بدن ، جایگزینی چربی) ، اخذ غذا یا فعالیت تولید مثلی که در راستای پیشبرد تغییر محیطی واقعی است ، پیش بینی نماید.
به هر حال در همه موارد فرآیند فوق با واسطه سامانه درون ریز به راه افتاده و هم جریان(homeorhetic) می باشد؛ بدین معنی که روند های سوخت و سازی هماهنگ گشته تا وضعیت فیزیولوژیکی خاصی مورد پشتیبانی قرار گیرد. در این مورد وضعیت فیزیولوژیکی خاص حیوانی است که سازش آب و هوایی می یابد . اگر عوامل تنش زای محیطی برای یک دوره زمانی طولانی(مثلاً سالها) تداوم یابند ، این سازگاری های سوخت و سازی و فیزیولوژیکی به لحاظ ثوارثی تثبیت گشته و حیوان نسبت به محیط تطابق یافته تلقی می شود. بنابر این سازوکار های خوگیری و سازش آب و هوایی فرآیند هایی مستلزم تطابق تکاملی یا انتخاب طبیعی نیستند که بعنوان تغییراتی تعریف می شوند که اجازه انتخاب ترجیحی به یک رخمون حیوان را داده و مبتنی بر انتقال محتوای توارثی به نسل بعدی باشند. رخمون تغیر یافته حیواناتی که سازش آب و هایی داشته اند، در صورتی که عوامل تنش زای محیطی حذف شده باشند به وضعیت قبلی باز می گردند، که البته این امر در خصوص حیواناتی که به لحاظ توارثی با محیط تطابق یافته اند صادق نیست . سازش آب و هوایی فرآیندی است که روزها و هفته ها تا تحقق آن زمان لازم است، و امتحان این فرآیند از نزدیک نشان می دهد که از طریق سازو کار های هم جریانی(homeorhetic) و نه هم ایستایی (homeostatic) محقق می شود. سه تفاوت عملکردی میان پاسخ های سازش آب و هوایی و هم ایستایی یا پاسخ های بازتابی وجود دارد.
1- پاسخ سازش آب و هوایی مدت زمان طولانی تری را تا تحقق آن (روزها و هفته ها در مقابل ثانیه ها و دقیقه ها) لازم دارد.
2- پاسخ های سازش آب و هوایی عموماً در مسیری از سامانه عصبی مرکزی به یاخته عامل اتصال هورمونی دارد.
3- تاثیر فرآیند سازش آب و هوایی معمولاً تغییر توانایی یک یاخته عامل یا اندام در پاسخ به تغییر محیطی است.
این پاسخ های سازش آب و هوایی خصیصه هایی از سازوکار های همجریانی بوده و اثر نهایی آنها روند سوخت و سازی هماهنگ شده ای به منظور دست یابی به یک وضعیت فیزیولوژیکی جدید است. بنابر این حیواناتی که بطور فصلی سازش آب و هوایی دارند، درفصل زمستان به لحاظ فرآیند های سوخت و سازی متفاوت از فصل تابستان هستند. تجلی این خصیصه های سازش آب و هوایی در مفهوم همجریانی طبق تعریف عبارت است از تغییرات هماهنگی برای تفوق بر وضعیت فیزیولوژیکی قبلی. این مفهوم برآمده از توجه به چگونگی تنظم فرآیند های فیزیولوژیکی در طی مرحله آبستنی و شیرواری است (Bauman and Currie, 1980) ، اما کاربرد مفهوم عمومی از آن به منظور بسط مشمولیت آن در وضعیت های فیزیولوژیکی ، شرایط تغذیه ای و محیطی و حتی شرایط مرضی متفاوت است. ویژگی های کلیدی کنترل همجریانی عبارت است از طبیعت مزمن آن ، ساعتها و روزها در مقابل ثانیه ها و دقیقه ها برای اغلب موارد تنظیم هم ایستایی ؛اثر همزمان آن بر روی چند بافت و اندام است که منجر به یک پاسخ هماهنگ کلی می شود، بطوری که از طریق پاسخ های تغییر یافته نسبت به علائم هم ایستایی میانجگری می گردد. سازش آب و هوایی عموماً در دو مرحله محقق می گردد؛ دوره حاد یا کوتاه و دوره مزمن یا طولانی. مرحله حاد شامل پاسخ شوک حرارتی در سطح یاخته ای و هم ایستایی درون ریزی، فیزیولوژیک و پاسخ های سوخت و سازی در سطح سامانه ای است ، در حالی که مرحله مزمن یا طولانی منجر به سازش آب و هوایی نسبت به عوامل تنش زای شده که گاهی از آن به عنوان شایسته سازی یاد می شود و شامل برنامه ریزی بیان ژنی و سوخت و سازی است. عموماً در حیوانات اهلی چنانکه حیوانات وارد مرحله حاد می شوند از میزان تولید کاسته شده و برخی و حتی تمامی این قابلیت تولیدی چنانکه حیوان در تحت شرایط سازش آب و هوایی نسبت به عوامل تنش زای قرار می گیرد بازیافت می شود.
پاسخ مزمن یا مرحله 2 سازش آب و هوایی نسبت به تنش با واسطه مواجه پیوسته به عامل تنش زا به راه می افتد. پاسخ فوق با واسطه سامانه درون ریز میانجگری شده و ملازم با تغییر جمعیت گیرنده ها یی است که حساسیت بافت به نشانگان هم ایستایی را که منجر به یک وضعیت فیزیولوژیکی جدید می شود تغییر می دهند. پس تنش حرارتی حاد یک پاسخ هم ایستایی است که بواسطه سامانه اعصاب خود کار به راه افتاده و پاسخ های تنشی مزمن ، سازش آب و هوایی و تغییرات فصلی بواسطه سامانه درون ریز و سازوکار های همجریانی رانش می یابند.
